Svojevremena priča o “seoskom” turizmu, u novije vrijeme zamijenjena je pričom o “ruralnom” turizmu. Osim terminološke promjene, nažalost, malo se šta konkretno uradilo na tom planu, i u većini sredina, bar u Republici Srpskoj, sve je, još uvijek, u formi i na nivou priče. Razloga za to je više, a prije svih nedostatak zakonske regulative na jednoj strani i, na drugoj, nedostatak povoljnih sredstava za ulaganja u ovu oblast.
Prijedorska opština, za razliku od mnogih drugih, ima bar neke polazne pretpostavke: na jednoj strani je kroz Projekat o prekograničnoj saradnji: “Biciklom za turizam bez granica”, preko Agencije SIMORA, povezana sa Parkom prirode “Lonjsko polje” u Hrvatskoj, i na drugoj, nedavno je Skupština opštine Prijedor usvojila Strategiju ruralnog razvoja, kojom je obuhvaćen i razvoj ruralnog turizma.
Nosilac Projekta “Biciklom za turizam bez granica” u Republici Srpskoj, odnosno BiH, je Razvojna agencija “Preda”, dok se kao partneri pojavljuju Nacionalni park “Kozara”, te opštinske turističke organizacije iz Prijedora i Kozarske Dubice. Ovo je jedan od projekata koji se finansira sredstvima evropskih predpristupnih fondova, konkretno IPA – komponenta dva i podrazumijeva nabavku određenog broja bicikla i izgradnju biciklističke staze od Mrakovice u prijedorskoj opštini, preko Moštanice i Mlječanice u opštini Kozarska Dubica i prelazak u Republiku Hrvatsku, kako bi se spojila sa stazama izgrađenom u Parku prirode “Lonjsko polje”, koji, kao zaseban turistički potencijal, funkcioniše već nekoliko godina. Radi se o području površine 400 kvadratnih kilometara (kao pet prijedorskih opština), prirodne močvare u srednjem toku rijeke Save, koje je stanište preko 270 vrsta ptica silica i stanarica, preko 150 vrsta žaba, stanište hrasta lužnjaka… To je područje koje, prihvatanjem preko dvije milijarde kubnih metara poplavnih voda, štiti od većih posljedica gradove na obalama Save i njenih pritoka. Uz specifične prirodne karakteristike, ovo je i područje bivše vojne krajine sa specifičnom arhitekturom: kućama brvnarama koje su zaštićene kao ambijentalna arhitektura te kao i sve ostalo u Lonjskom polju, stavljene u funkciju razvoja ruralnog turizma. Upravo to je bio razlog što je Agencija lokalnog ekonomskog razvoja “Preda”, nedavno organizovala dvodnevno studijsko putovanje u Park prirode “Lonjsko polje”. Na put je išlo pedesetak turističkih radnika, ugostitelja i učesnika jedne od radionica koje su bile posvećene razvoju ruralnog turizma sa područja opština Prijedor i Kozarska Dubica.
Primjer dobre prakse
Prvo zaustavljanje je bilo u Kozarskoj Dubici, gdje je održana prezentacija dokumenta inventarizacije turističkih potencijala opština Prijedor i Kozarska Dubica, te Nacionalnog parka “Kozara”. Učesnici studijskog putovanja, kroz projekcije dokumentarnih filmova, predstavljanje funkcionisanja Parka prirode “Lonjsko polje”, kao značajne turističke destinacije kontinentalne Hrvatske i, što je posebno značajno: kroz lično upoznavanje sa načinom funkcionisanja porodičnih gazdinstava na području Lonjskog polja, aktivnih u pružanju usluga u oblasti turizma, stekli su podrobnija saznanja o mogućnostima koje pruža ruralni turizam.
Svi domaćini koji su uključeni u ovaj projekat su istovremeno dobri ugostitelji, jer nude domaću hranu od
namirnica proizvedenih na vlastitim domaćinstvima. Oni su i dobri turistički vodiči, jer pružaju informacije za koje su zainteresovani i turisti, ali koje mogu biti od koristi onima koji im se žele pridružiti u sličnom poslu, zatim su kustosi bilo za lične manje ili veće etnološke zbirke koje mnogi od njih posjeduju, ali i za ambijentalnu arhitekturu i način života, proizvođači suvenira i slično. Zaštiti ovog turističkog potencijala, i sama država Hrvatska poklanja posebnu pažnju kroz zakonske regulative i stimulacije onih koji žele da se bave ruralnim turizmom i, posebno, biciklističkim turizmom. I pored toga što su stranci zainteresovani za kupovinu čitavih sela sa kućama brvnarama, mogućnost prodaje strancu je ograničena samo na jednu kuću. Stanovnici Lonjskog polja, ili iz nekog drugog dijela Hrvatske, koji se odluče za kupovinu kuće brvnare i njeno stavljanje u funkciju razvoja turizma, dobijaju i do 200 hiljada kuna državne donacije. Još uvijek se odolijeva pritiscima za regulaciju i produbljivanje korita rijeke Save, kako bi postala plovna za riječne kruzere, jer ukoliko se to desi, stručnjaci su ocijenili da bi nestao ovaj, po mnogo čemu, specifičan prirodni potencijal, pa se za putnike sa kruzera organizuje prevoz autobusima.
Prilika za poređenje
U svakom slučaju, ovo putovanje bilo je dobra prilika za poređenje i sagledavanje iskustava onih koji su u ruralnom turizmu, u odnosu na nas, napravili značajne iskorake. Kad je riječ o zakonskoj zaštiti od devastacija i uništavanja prirodnih potencijala, ambijentalne arhitekture, sakralnih objekata i slično, takođe se moglo čuti nešto novo. Posebno su značajna iskustva vezana za korištenje sredstava evropskih fondova namijenjenih za ruralni razvoj i razvoj ruralnog turizma, kao što je IPARD. Riječ je o fondu koji je Hrvatskoj postao dostupan nakon što je stekla status kandidata za ulazak u Evropsku uniju. Sredstva ovoga fonda su, dijalom, donatorska, a dijelom kreditna sa izuzetno niskim kamatama. Ova sredstva BiH još ne može koristiti, ali se mogu identifikovati i pripremiti projekti kojima bi se moglo konkurisati za ta sredstva, kad se za to steknu mogućnosti.
Kozarski vjesnik