U Velikom Palančištu kod Prijedora, sutra će biti obilježeno 70 godina od pokolja u tom selu, gdje su ustaše za samo jednu noć na zvjerski način ubile 342 stanovnika srpske nacionalnosti, među kojima je bilo 226 djece.
U organizaciji Udruženja potomaka i poštovalaca civilnih žrtava rata od 1941. do 1945. godine Veliko Palančište, u crkvi u Malom Palančištu biće služen parastos sa početkom u 11.00 časova, dok je polaganje vijenaca na mjestima stradanja predviđeno za 12.00 časova, rečeno je Srni u ovom udruženju.
U noći između 22. i 23. oktobra 1942. godine, grupa ustaša, pripadnika Druge ustaške satnije Osme ustaške bojne, predvođena ustaškim poručnikom Batinićem, izvršila je pokolj nad stanovništvom Velikog Palančišta.
Ustaše su bez upotrijebljenog vatrenog oružja, noževima, sjekirama, maljevima i vješanjem ubile 342 stanovnika, među kojima je bilo 226 djece uzrasta do 17 godina.
Te noći, na isti način ubijeno je i oko 200 stanovnika sela Malo Palančište i Jelovac. Ovo je bio jedan od najmonstruoznijih zločina koje su ustaše izvršile u ovom dijelu Potkozarja.
U Drugom svjetskom ratu u Velikom Palančištu stradalo je 536 stanovnika srpske nacionalnosti od ukupno 1.080 stanovnika, prema popisu iz 1941. godine.
Polovina stanovnika ovog sela bilo je žrtva planirane promjene demografske strukture u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj /NDH/.
Prema zvaničnim podacima Istorijskog arhiva u Beogradu, ukupan broj stradalih stanovnika Velikog Palančišta sačinjavaju 464 civilne žrtve ustaškog terora i 72 lica stradala u Narodnooslobodilačkoj borbi /NOB/.
Tokom Drugog svjetskog rata u Velikom Palančištu je spaljeno i uništeno više od 80 odsto stambenih, poljoprivrednih i drugih objekata. Čitavi zaseoci bili su spaljeni, a brojna ognjišta u potpunosti ugašena.
Porodično stablo Belić je izbrisano sa lica Zemlje. Nemila sudbina je zadesila i porodice Banović, Ličanin, Stegić i brojne druge.
S ciljem očuvanja sjećanja na nedužno stradale stanovnike Velikog Palančišta, prije godinu dana osnovano je Udruženje potomaka i poštovalaca civilnih žrtava rata od 1941. do 1945. godine Veliko Palančište.
Posebne zasluge za osnivanje ovog udruženja pripadaju Marinku Vučićeviću, arhitekti iz Beograda, koji je kao dvanaestogodišnji dječak jedva izbjegao ustaški nož. On je decenijama vrijedno radio na prikupljanju i revidiranju podataka o civilnim žrtvama ovoga sela.
Nakon prikupljenih podataka o civilnim žrtvama rata u periodu od 1941. do 1945. godine u Velikom Palančištu, sljedeća aktivnost Udruženja biće provođenje aktivnosti s ciljem stvaranja monografije kojom bi se trajno sačuvala istina o civilnim žrtvama rata u Velikom Palančištu.
Naredni cilj Udruženja je obilježavanje mjesta stradanja civilnih žrtava rata, prigodnim spomen-obilježjima, kao i zaštita postojećih spomen-obilježja.
Udruženje planira i provođenje aktivnosti koje imaju za cilj poboljšanje uslova života potomaka civilnih žrtava rata, kao i ostalog stanovništva u Velikom Palančištu.
„Naši preklani mučenici nas obavezuju da njihovu tragediju ne zaboravimo, da o njoj pišemo i glasno govorimo, jer dosadašnje ćutanje je omogućavalo da se progonitelji nazivaju `braniteljima`, da se žrtve minimiziraju i negiraju, pa čak i da se zločinci nazivaju žrtvama“, kažu u ovom udruženju.
SRNA