Ulaznica za jedno od posljednjih velikih gostovanja u Narodnom pozorištu u Beogradu – Hamlet u izvođenju Kraljevskog nacionalnog teatra iz Londona 2001. godine.
Narodno pozorište u Beogradu u prvih sto godina postojanja više od 800 puta igralo je Šekspira, a do danas je to i više od hiljadu ili barem jednom mjesečno, ne računajući operu i balet koji ga takođe redovno postavljaju, rekla je glavni urednik izdavačke delatnosti ove kuće Jelica Stevanović.
„To je možda jedinstven slučaj u svijetu da je starni pisac najizvođeniji u jednom nacionalnom teatru“, rekla je Stevanovićeva sinoć u Pozorištu Prijedoru gdje je obilježeno 400 godina od smrti Vilijema Šekspira.
Govoreći o istoriji igranja Šekspira u Srba, ona je navela da je to bilo u vrijeme kada je Beograd 1867. godine tek izvojevao nezavisnost u Otomanskom carstvu, da je 1868. osnovano Narodno pozorište i da je nepunu godinu dana kasnije ono dobilo zdanje u kojem i danas radi.
„Svega 20-ak dana nakon svečanog otvaranja zgrade, Šekspir je bio na sceni Narodnog pozorišta. Bio je to Mletački trgovac i bila je to ljubav na prvi pogled“, navela je Stevanovićeva podsjećajući da je Beograd tada imao 20.000 stanovnika, većinom nepismenih i vrlo malo obrazovanih.
Ona je navela da je utemeljivač anglistike na beogradskom univerzitetu Vladeta Popović zabilježio da između dva svjetska rata interesovanje za Šekspira nije ništa manje u Srbiji negu u Engleskoj, a da je režiser i teatrolog Dušan Mihailović zaključio da su tri svjetske kreacije Šekspirovih likova na sceni Narodnog pozorišta ostvarili Dobrica Milutinović kao Otelo, Raša Plaović kao Hamlet i Ljubomir Jovanović kao Falstaf.
„Ostala su zapamćena do danas neka gostovanja. Šekspirovo spomen pozorište iz Stratforda na Ejvonu je 1957. godine tri puta igralo Tita Andronika sa Vivijen Li i Lorensom Olivijeom u gavnim ulogama. Igran je Kralj Lir u režiji Pitera Bruka. Godine 1959. gostovali su Džordž Nevil kojeg je kritika proglasila za idealnog Hamleta, a Ofeliju je igrala tada mlada Džudi Denč. Jedno od posljednjih ali zaista velikih gostovanja su četiri Hamleta u bravuroznoj izvedbi Kraljevskog nacionalnog teatra iz Londona 2001. godine u Beogradu“, dodala je Stevanovićeva.
Docent na Katedri za opštu književnost i teoriju književnosti Filološkog fakulteta u Beogradu Zorica Bečanović-Nikolić rekla je da je obilježavanje Šekspirovih jubileja u srpskoj kulturi počelo kada i u ostatku Evrope – po prvi put u Novom Sadu 1864. godine, i da su Šekspira u Evropi oživjeli njemački romantičari koji su ga čak poistovjećivali sa bogom.
„Laza Kostić je, kao prvi prevodilac Šekspira na srpski jezik, činio nešto u čast Šekspira slaveći ga šekspirovskim stihom – jampskim pentametrom koji je teško izvesti u srpskom jezik“, navela je Bečanović-Nikolić.
O kakvom je poduhvatu bilo riječ, svjedoči jedan prevod Kralja Lira, gdje je Laza Kostić preveo prvi čin u jampskom stihu, dok su drugi prevodioci nastavili ovu tragediju dijelom u prozi, a dijelom u desetercu, stihu karakterističnom za narodnu književnost.
„Jan Kot je 1963. godine u zbirci eseja Šekspira nazvao našim savremenikom, a ja se često poigram s naslovom te čuvene knjige i kažem Šekspir naš sagovornik. Šekspir je graničnik i za evropske vrijednosti, jer to je rano moderno doba do kada su važni čast, viteška riječ i moral, a od kada je dopustiva, pa čak i poželjna, manipulacija“, ocijenila je Bečanović-Nikolić.
Glumac i režiser Pozorišta Prijedor, pisac i pjesnik Darko Cvijetić rekao je da mu je neugodno reći da u ovoj malom pozorištu Šekspir nikada nije igran, ali da su mu večeras odškrinuta vrata, ističući da se pozorište može dijeliti na vrijeme prije i poslije Šekspira, dodajući tome „trepćućih 52 godine njegovog postojanja kada su nastali 154 soneta i navodnih 37 drama“.
„Govoriti o Šekspiru liči pokušaju da se u nekoliko rečenica ispriča fugalnost Bahovu ili u nekliko matematičih podataka objasni naučnost Teslina – dakle, nemoguće. Zato večeras dozivamo malu sjen njegovu da bismo obilježili njegovo trajanje u vremenu od četiri stoljeća“, rekao je Cvijetić.
Dijelove Šekspirovih djela govorili su glumci Pozorišta Prijedor Željko Kasap, Sabina Halilović, Dean Batoz, Mirela Predojević i Srđan Kneginjić, a u pratećem programu obilježavanja 400 godina od smrti Vilijema Šekspira učestvovali su učenici Muzičke škole „Savo Balaban“ Prijedor.
Autor: SRNA